بال کلی (Ball Clay)

بال کلی (Ball Clay)

یک نوع سنگ رسوبی است که حاوی کائولینت و مقدار جزیی ایلیت، کلریت و مونت موریونیت است. همراه با اکثر ترکیبات آلی یافت می شود.بالکلی گاهی همراه لایه های ذغال یافت می شود.مصارف آن در سرامیک های بهداشتی، چینی های الکتریکی، انواع کاشی ها، ظروف غذاخوری، صنایع دستی و نسوزها است.

ترکیب شیمیایی: بال‌کلی نوعی رس، همانند کائولن می‌باشد و تفاوت آن با کائولن در داشتن پلاستیسیته بالا و مقاومت کمتر در برابر حرارت است.

ترکیب عمومی بال‌کلی‌ها غالباً شامل 20 تا 80 درصد کائولینیت، 10 تا 25 درصد میکا و 6 تا 65 درصد سیلیس (کوارتز) می‌باشد. به‌علاوه کانی‌های فرعی دیگر و برخی مواد کربناته که دارای منشاء گیاهی می‌باشند در ترکیب آنها حضور دارند. البته در منابع مختلف ترکیبات دیگری نیز برای آنها ذکر گردیده که دارای تفاوت‌های اندک می‌باشند مثلاً مقدار کائولینیت را بین 20 تا 95 درصد، کوارتز 10 تا 70 درصد، ایلیت و کلریت 5 تا 45 درصد ذکر کرده و مواد آلی، مونت‌موریونیت‌ها، ترکیبات آهنی، اکسید تیتان و نمک‌های محلول را از جمله ناخالصی‌های آن در نظر گرفته‌اند. باید توجه داشت که گستره دامنه تغییر در ترکیب شیمیایی و کانی‌شناسی و نیز در اندازه رس‌های سازنده ترکیب، به مشخصات و ویژگی‌های متفاوت و منحصر به فرد رگه‌های رسی نازک شکل گرفته در داخل یک پهنه رسوبی بستگی دارد.

بال‌کلی‌ها می‌توانند دارای خصوصیات متفاوتی باشند، این گروه از کانی‌های رسی را می‌توان به دو بخش عمده تقسیم نمود: 1- رس‌های با رنگ پخت نسبتاً روشن که اغلب شامل درصد قابل توجهی از عنصر کربن در ترکیب خود می‌باشند، به این دسته از رس‌ها، رس‌های آبی (تیره یا روشن) گفته می‌شود (بستگی به رنگ پس از پخت آن دارد) و بخش عمده بال کلی‌ها از این گروه هستند. 2- رس‌های با رنگ پخت سفیدتر اما با خصوصیات پلاستیک کمتر که به لحاظ محتوایی مقدار اندکی کربن داشته و یا فاقد آن هستند و در عوض دارای درصد قابل توجهی از ماسه‌های کوارتزی کوچک می‌باشند. این نوع رس‌ها اغلب به عنوان رس‌های شکسته شناخته می‌شوند زیرا دانه‌های کوارتز با خصوصیات غیرچسبنده باعث ایجاد ترک و شکستگی سریع در آنها می‌شوند. برخی از انواع بال‌کلی‌ها دارای خاصیت سیالیت هستند که این ویژگی آنها را در غالب‌گیری قطعات سرامیکی بزرگ نظیر قطعات سرویس‌های بهداشتی ارزشمند می‌نماید (در واقع باعث افزایش سیالات دو غاب‌های ریخته‌گری می‌شوند یعنی اگر بخواهیم بدون اینکه آب اضافه کنیم دوغاب را سیال کنیم به این ترکیب بال‌کلی اضافه می‌کنیم

دلایل استفاده از بالکلی :

1- پلاستیسیته بالا

2- قابلیت شکل پذیری(آب را در خود نگه میدارد)

3- استحکام خام بالا

4- افزایش سیالات دو غابهای ریخته گری؛ اگر خواستیم بدون اینکه آب اضافه کنیم دوغاب را سیال کنیم بالکلی اضافه میکنیم

5- چون تنوع ناخالصی در ان زیاد است به مقدار زیاد نباید از ان استفاده کرد

6- به دلیل ریز دانه بودن و پائین بودن دمای ذوب چنانچه از یک حدی بیشتر استفاده شود نقطه ذوب را شدیداَ پائین میاورد و موجب تغییر شکل محصولات میشود.

7- در بدنه هایی که زیاد استفاده میشوند شدیداً بر روی رنگ بعد از پخت تاثیر میگذارد.

8- اگر مقدار استفاده زیاد باشد ضمن اینکه قابلیت کارپذیری را افزایش میدهد باعث انقباض شدید در بدنه شده و قطعه خشک شده با انقباض شدید در نهایت ترک میخورد.